گاوآهن سه خیش برگردان نامی است که در جامعه محلی ایران، به ویژه در استان گیلان، شنیده می شود.
این اندرز پرطرفدار که بیشتر به صورت شفاهی منتقل شده و بخصوص در میان ساکنان روستایی شنیده می شود، حکایتی دلچسب و پرزرق و برق است که با خیالبافی و طنزی رنگارنگ از زبان به زبان منتقل شده و همیشه برای شنونده هایش جالب و سرگرم کننده است.
.
گاوآهن سه خیش برگردان داستان دو خیش است که حکایتی از عصبانیت و دعوا بین دوستان را روایت می کند.
خیش اول به نام گاوآهن است که به دلیل علاقه زیادش به خوردن، به تنهایی میرزه ای برای خوردن نیاز دارد.
او همواره دنبال غذاست و برای خودش هیچ پایانی نمی بیند.
از طرف دیگر، خیش دوم به نام سه پا است که به دلیل یک پای کمتر نیاز به خوردن کمتری دارد و از آنجایی که شب و روز همراه گاوآهن است، غذایی که توانایی خوردن آن را ندارد را به او می دهد.
در یک روز دلملان از سه پا خسته و دلگیر شده و تصمیم می گیرد که دیگر خوراک خوردن به گاوآهن ندهد.
این اما موجب عصبانیت گاوآهن می شود و او تصمیم می گیرد تا اندرزی به سه پا بدهد.
..
این راز تقلب گاوآهن باعث می شود که او ناخوشی خود را به خیش دوم نشان دهد و از این پس به او دیگر خوردن ندهد.
این اما باعث می شود که سه پا و گاوآهن دچار مشکل شوند و هر دو به دنبال راه حلی برای رفع این عدم توافق بین آنها هستند.
این داستان طنزآمیز به نکاتی همچون همکاری، صداقت، و توازن در ارتباطات اشاره دارد.
از طرف دیگر، محتوای این حکایت، به رغم طنز و شوخ طبعی آن، با مفاد و اندیشه های معنوی و حکمتی نیز همراه است که می تواند برای زندگی انسان ها پویا و موثر باشد.
گاوآهن سه خیش برگردان با هم تصمیم می گیرند که برای رفع اختلافاتشان و بهبود روابطشان، به راه حلی مشترک برسند.
…
آنها تصمیم می گیرند که هر کدام از توانایی و قابلیت خودشان استفاده کنند و به جای این که به دنبال خودخواستگی و تقلب باشند، با همکاری و هماهنگی به رفع مشکلات بپردازند.
این داستان بومی، با داشتن عناصر طنز و هوشمندانه، پیام های ارزشمندی را ارائه می دهد.
به وضوح مشخص می شود که همکاری، احترام به قدرت و توانایی دیگران، صداقت و رعایت اصول اخلاقی اساسی برای برقراری روابط سالم و موثر است.
این داستان علاوه بر سرگرم کردن مخاطبان، اندیشه های مفید و موثری را نیز به آنها منتقل می کند.
گاوآهن سه خیش برگردان نمونه ای از ادبیات محلی و سنتی ایران است که با عبارات زیبا و طنزآمیز خیال پردازی شده و به عنوان یک داستان آموزنده و سرگرم کننده شناخته می شود.
